Trong bài viết : Về bài bốn “chuyện lạ”
ở đất nước Nhật bản có đoạn :
1./
Trung thực
Ở
Nhật, bạn khó có cơ hội bắt taxi để đi một cuốc đường dài. Vì sao? Các bác tài
sẽ tự chở bạn thẳng đến nhà ga tàu điện ngầm, kèm lời hướng dẫn “Hãy đi tàu
điện ngầm cho rẻ”.
Sự
trung thực của người Nhật, in đậm nét ở những "mini shop không người bán”
tại Osaka Sapporo Osaka
.
Quầy
thanh toán cũng không đặt ngay cổng ra vào. Người Nhật tự hào khẳng định động
từ "ăn cắp vặt" gần như đã biến mất trong từ điển. Nếu bạn đến Nhật,
toàn bộ các cửa hàng sẽ tự động trừ thuế, giảm 5 - 10% khi biết bạn là khách
nước ngoài.
Ở
Việt Nam
Chính
vì ở Nhật Bản không có người ăn cắp vặt, nhó lại năm nảo, năm nao có vụ
các tiếp viên hàng không, phi công Việt Nam ăn cắp vặt ở Nhật bị bắt,
Cô
Kiều Trinh, phát thanh viên đài truyền hình TW (chuyên mục Văn Hóa) từng bị bắt
quả tang ở nước ngoài những hai lần nhờ nhân thân mạnh (mạnh chứ không phải tốt
đâu nhé !) được tha.
Một
bà Tổng Giám đốc Nhà máy bia đi công cán ghé Băng Cốc mua hàng quên trả tiền bị
bắt….
Mới
đây thì vụ hôi bia, hôi nhãn ì xèo …… (Trịnh Kim Thuấn )
Một tiếp viên của hãng hàng không
Vietnam Airlines vừa bị báo chí Nhật bêu riếu chuyện tiêu thụ mỹ phẩm từ một
nhóm trộm tại Nhật Bản, đem về nước bán kiếm lời. Những kẻ cắp đã bị cảnh sát
phát hiện, lấy lời khai hôm 26-2-2014, thì một ngày sau những thông tin chi tiết
đã xuất hiện trên tờ Sankei Shimbun. Tờ báo này cũng nhắc lại
một số vụ trộm cắp tại Nhật mà thủ phạm chính là người Việt Nam
Điều đáng nói, đây không phải là lần đầu
người Việt dính líu vào những vụ trộm cắp trực tiếp, hoặc gián tiếp tiêu thụ sản
phẩm trộm cắp bị cảnh sát các nước phanh phui. Cứ mỗi lần có một sự kiện như thế,
trên các cộng đồng mạng và mặt báo trong nước lại bị khuấy động. Những tấm biển
cảnh báo trộm bằng tiếng Việt được dựng nơi công cộng ở nước ngoài lại được
đăng lên, đánh thức cảm giác day dứt, nhục nhã cho những ai còn nghĩ tới các vấn
đề thể diện quốc gia.
|
|
|
Một tấm biển cảnh báo trộm cắp được viết bằng tiếng Việt tại Nhật từng
gây xôn xao dư luận trước đây. Ảnh: Internet.
|
Quả thật, rất đáng xấu hổ khi ngày nay
bước ra bên ngoài, không chỉ thói tật ăn cắp, mà rất nhiều thứ “bệnh” khác của
nhiều người Việt Nam đã được phơi bày, phổ biến tới mức đủ tạo cho bạn bè quốc
tế nghĩ đó là tính cách chung của người Việt, hay nói nôm na, “người Việt các
anh là thế”. Từ những chuyện đơn giản như người Việt không biết xếp hàng, phung
phí trong ăn uống đến nhôm nhoam ồn ào những nơi cần sự trang trọng, tôn kính;
từ nạn trộm cắp vặt, buôn lậu hay rộng hơn là gian manh lật lọng trong kinh
doanh... đã tạo ra những hình ảnh rất xấu về người Việt hiện đại trong lòng bạn
bè quốc tế.
Cũng dễ hiểu, tình trạng “vô pháp” đó
ngày trước, khi mức độ giao du còn ít, thói xấu trong nhà tự biết với nhau, thuận
thì điều chỉnh, không thuận cũng che giấu, dung dưỡng, không muốn mang tiếng “vạch
áo cho người xem lưng”, nay chuyện giao lưu thường xuyên, dễ dàng thì những lởm
khởm bất cập đem phô bày dưới ánh mặt trời, gây nghi ngại cho thiên hạ.
|
|
|
|
Một tấm biển khác tại nhà hàng buffet Thái Lan được viết bằng tiếng
Việt, nhắc nhở thực khách Việt
|
|
Nhìn vào những hiện tượng riêng lẻ để
phổ quát hóa rồi oán trách cho một đời sống văn hóa tụt hậu chung chung thì
cũng không hẳn đúng. Nhưng cũng phải thừa nhận một điều luôn đúng, đó chính là
giá trị của cá nhân thường được bồi lắng theo thời gian từ chính trong môi trường
văn hóa mà anh ta sinh sống, tương tác xã hội. Ở đây, có thể thấy rằng, những
biểu hiện của sự vô pháp tùy tiện của những hiện tượng kia có một mối dây liên
hệ rất mật thiết với một bối cảnh vận hành xã hội với hai gốc rễ chính: pháp lý
và đạo lý.
Môi trường khủng hoảng về đạo lý là điều
kiện kích hoạt các thủ đoạn tham lam bùng phát ở mọi cấp độ. Trên bình diện quốc
gia, sự tham lam khiến cho mọi lợi ích chung biến thành món lợi của một hoặc
vài nhóm người. Ở nhà trường, lòng tham được kích hoạt bởi những cuộc thi đua
thành tích hãnh tiến, không khởi phát từ tinh thần thực học. Và bước ra đường,
lòng tham thể hiện đôi khi chỉ trong một cách nhích ga xe máy vượt đèn đỏ để
cho được việc trước mắt, dù biết đó là hành vi có thể dẫn tới ách tắc cả một
con đường hay gây ra nguy hiểm cho người khác v.v...
Trong một bối cảnh sống như thế, những
giá trị tự trọng, sự tự nguyện và trung thực nơi cá nhân sẽ dễ dàng bị triệt
tiêu, thay vào đó là tâm lý đối phó với hoàn cảnh, tìm kiếm lỗ hổng, cố tình lươn
lẹo để đạt cho được mục đích trước mắt và đoản hạn. Bản thân từng cá nhân không
xác tín vào những nguyên tắc của một xã hội văn minh. Và đến lượt chính họ cũng
cảm thấy không cần thiết phải kính trọng những điều kiện cơ bản mang lại sự tự
do nơi chính bản thân mình. Họ vừa là thủ phạm, vừa có thể là nạn nhân của chính
sự vô pháp của mình.
Trong thế giới hội nhập, thể diện và
hình ảnh quốc gia có thể xây dựng từ nơi chính hành vi hay giá trị của mỗi cá
nhân, nhất là trong thời buổi sự phóng đại của truyền thông thông tin đủ sức biến
những hiện tượng, sự việc đơn lẻ thành căn tính phổ quát như hiện nay. Bài học
về thể diện quốc gia không chỉ được tư duy từ bên ngoài lãnh thổ của đất nước
mình, mà cần được tâm niệm và thực hành nhất quán ngay chính trong đời sống thường
ngày của mỗi người góp vào đời sống, từ tinh thần bình đẳng, biết tôn trọng bản
thân và tha nhân, từ ý thức thượng tôn pháp luật.
Hơn bao giờ hết, ý thức về thể diện quốc
gia cần được trang bị cho những công dân bước vào thế giới toàn cầu hóa. Không
phải ngẫu nhiên mà học giả Fukuzawa Yukichi dưới thời Minh Trị, khi bàn về tinh
thần hiện đại hóa Nhật Bản đã đặt tất cả những giá trị sống trên nền tảng của tư
duy dân quốc
NGUYỄN VĨNH NGUYÊN.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét