Lượt kể
: 30/4/1975 trở về trước, ở miền Nam đoàn hát Dạ Lý Hương là đại ban lớn nhất
so với các đoàn Thanh Minh – Thanh Nga, Hương Mùa Thu, tập đoàn Kim Chung (có 5
đoàn) … trên sân khấu nầy cộng với tài nghệ của cặp soạn giả Hà Triều – Hoa
Phượng đã giúp nhiều nghệ sĩ nổi danh như : NS Bạch Tuyết qua các vỡ tuồng
Tuyệt Tình Ca 1,2,3, Nỗi Buồn Con Gái, Sương Mù Trên Non Cao ….hình như biệt
danh Cải Lương chi bảo của nghệ sĩ Bạch Tuyết có cũng từ đoàn hát nầy. Kép độc
Văn Chung trở nên danh hài Văn Chung …….
Giữa năm 1973, mùa mưa, nhóm
chúng tôi đi mua dàn đoàn hát cải lương Dạ Lý Hương về địa phương hát cho vui
cửa, vui nhà : rạp hát là Đình An Hòa, xã Hòa Bình (nay là xã Hòa An, huyện Chợ
Mới – An Giang).
Gặp nhau tại thị trấn Mỹ
Luông (Chợ Mới – AnGiang), thương lượng giá cả, địa điểm và số xuất hát xong,
ký Hợp đồng luôn.
Còn nhớ : Anh Tư Hiếu, trưởng
đoàn đoàn hát nhờ riêng 1 việc :
- Đoàn hát nầy, các đào kép
hát đa số nổi tiếng như : Bạch Tuyết, Ngọc Giàu, Trang Bích Liễu, Quái kiệt Ba
Vân, Phương Quang, Thanh Tú, cặp Hoàng Giang – Kim Giác …. Họ rất khó tánh, ngủ
trong đình chắc họ không chịu đâu, nhờ các anh hỏi các nhà dân chung quanh
đình, mướn giúp tôi chổ ở tạm, 1 nhà ở được vài ba người, tiền mướn nhà chúng
tôi trả, tiền bạc không thành vấn đề …còn đám chúng tôi thì ngủ đâu cũng được .
Chuyện nầy không khó, chúng tôi nghĩ chắc được thôi vì nghe tên các
đào kép nổi danh ai mà không ngưỡng mộ, nếu có 1 nghệ sĩ ở trong nhà không
chừng họ lại thích nữa. Chúng tôi hứa với anh Tư Hiếu.
Sự việc không đơn giản, không
như mình nghĩ, hàng chục cái nhà, chúng tôi năn nỉ thuê muốn gãy lưỡi (thật sự
chỉ cần 1 chiếc giường dành cho 2 người là được) vẫn không được, nghe có đoàn
Dạ Lý Hương về hát thì khoái, nhưng cho nghệ sĩ ở nhờ thì không ! Vì họ cho là
: đào kép hát ở trong nhà thì xui xẻo lắm ! Bó tay, nhưng lúc ấy có điện thoại
di động đâu mà báo cho anh Tư Hiếu hay kịp thời .
Dỡ khóc, dỡ cười. Thất hứa
với anh Tư Hiếu rồi.
Hôm đoàn hát dọn đến, chúng
tôi năn nỉ lắm : anh Minh (Y tá chích thuốc) vị nễ lắm (nói thật anh Minh trốn
quân dịch) cho NS Bạch Tuyết ở. Hoàng Giang – Kim Giác giận lắm đi xe honda ôm
sang Long Xuyên mướn khách sạn ở. Chiều 2 ông bà sang phà đi xe honda ôm
(phương tiện vận chuyển hành khách duy nhất ở vùng nầy thời ấy) xuống đình An
Hòa hát (khoãng cách 5 km), hát xong trở về phà An Hòa, bao đò dọc (giờ nầy phà
nghỉ đưa) sang Long xuyên nghỉ …
Số còn lại : Bác Ba Vân và
phu nhân (lúc nầy Bác Ba đã 65 tuổi, người lớn tuổi nhất trong đoàn), NS Ngọc
Giàu và phu quân Ba Hóa, Phương Quang, Thanh Tú, Trang Bích Liễu…. đều trãi
chiếu cập theo hậu liêu trong đình ngủ, nghỉ ….. kể cả ông trưởng đoàn Tư Hiếu
.
Sau đêm hát đầu, trưa hôm sau,
dọn dẹp vệ sinh, sắp sửa ghế đẳng… trong đình , để chuẩn bị cho xuất hát kế
tiếp, rãnh rang bắt chuyện với Bác Ba Vân.
- Không mướn được nhà, để hai
bác lớn tuổi, ngủ trên nền gạch nầy, bọn cháu áy náy quá, bác Ba có phiền không
ạ ?
- Năm 7,8 tuổi Bác đã đi hát
rồi, còn đình, chùa, miếu nào từ Nam ra Bắc mà Bác không từng ngủ, quen rồi mấy
cháu ạ ! Đứng áy náy !
Trông bác Ba vui vẽ, sẳn máu
nghề nghiệp, phỏng vấn luôn :
- Thưa bác Ba, trong cuộc đời
đi hát của bác, vào Nam ra Bắc những mấy lần (nên nhớ năm 1954 Việt Nam chia
cắt làm 2, năm ấy tôi chỉ vài ba tuổi thôi), có kỹ niệm nào vui hay buồn, bác
Ba kể cho nghe với .
- Kỹ niệm thì nhiều lắm,
không thể nhớ hết được, phần còn nhớ mà kể thì phải mấy ngày mới xong. Có kỹ
niệm nầy, không vui, không buồn nhưng thú vị. Số là khi đoàn hát, hát ở Móng
Cái – Quảng Ninh vào khoãng năm bốn mươi mấy gì đó ! buổi tối thì hát ở đình
Móng Cái thuộc Việt Nam, sáng đi bộ khoãng 100 thước là sang bên Tàu ăn hủ
tiếu, uống cà phê, vì phía Việt Nam không có chợ và quán cà phê nào cả … hát ở
Việt Nam, ăn điểm tâm, uống cà phê bên Tàu : sang chứ ? thú vị chứ ?
- Thưa bác Ba trong các loại
tuồng hát, thì loại tuồng nào dễ, loại tuồng nào khó ạ ?
- Tuồng hát thì không có khó
hay dễ, mà ở chổ các nghệ sĩ có chịu khó rèn luyện, học tập hay không mà thôi.
Có cái dạng nầy : loại tuồng kiếm hiệp, hương xa … thì không kén trang phục, ăn
mặc sao cũng được, càng rực rỡ càng ăn khách, còn các loại tuồng lịch sử, dã
sữ, La mã … thì cách ăn mặc, trang phục
của triều đại nào phải đúng với triều đại ấy, không được phép sai, nên khi dựng
các tuồng tích nầy thì các ông thầy tuồng (đạo diễn) phải hết sức cẩn trọng,
không để sơ sót. Không riêng gì ở nghệ thuật cải lương mả ở nghệ thuật thứ bảy
(điện ảnh) cũng thế .
……………………………………………………………………………….
Cách đây 40 năm, nghệ sĩ Ba
Vân còn bảo như thế, dù là phát biểu bên lề… người nghệ sĩ chân chính họ quí
trọng nghệ thuật là như thế !
Còn bây giờ thì như thế nào ?
kể từ năm 1975 đến nay : hai nền nghệ thuật cải lương và điện ảnh vẫn chưa có 1
tác phẩm nào nổi bật và lưu hậu thế cả.
Năm ấy, các báo đưa tin, đoàn
làm phim của Pháp khi quay phim Người Tình, khoản tiền chi cho việc mướn vớt và
thả lục bình trôi theo dòng nước (đoạn sông Tiền từ Sa Đéc – Mỹ Thuận) là mấy
mươi triệu VNĐ, ông đạo diễn mới hài lòng.
Xem các phim lính VNCH đọ
sức, đọ trí với lính GPMN, kết cuộc thì phía GPMN thắng, chuyện nầy hẳn nhiên
rồi, nhưng các đạo diễn dựng phim quá
cẩu thả, không chú trọng đến cách ăn mặc của các diễn viên đóng các vai sĩ
quan, binh sĩ VNCH. Nội dung phim miễn bàn, nhưng nên nhớ thời ấy các sĩ quan,
binh sĩ VNCH mái tóc của họ đều bị buộc hớt ngắn cả (quân phong, quân kỷ), tay
áo phải xăng lên khỏi cùi chỏ, quần thì gom ống …. Đàng nầy tóc tai diễn viên
dài chấm vai, quân phục thì xộc xệch … Lịch
sử vừa sang trang, thời gian mới đây thôi mà việc tái hiện lại cho chính xác
cũng không làm được nữa hay sao ? Trong tuồng cải lương “Hai Chiều Ly Biệt”, để
thể hiện vai Hoàng đế Mông Kha, kép độc Trường Xuân phải hy sinh mái tóc của
mình, cạo đầu trọc lóc, thật là độc đáo, qua tuồng hát nầy anh kép độc Trường
Xuân được gọi là kép trọc Trường Xuân, danh nổi như cồn !
Một bộ phim 1 thời xôn xao
“Mùi ngò gai” của hãng phim Gia đình Việt và Công ty C J Media (Hàn quốc) hợp
tác sản xuất, phim nầy bây giờ đã đi vào quên lãng, nhưng diễn viên đóng vai
chính trong phim nầy, bây giờ lại nổi đình, nổi đám không phải vì tài đóng phim
mà là trình diễn trang phục sexy, khoe hàng khủng … làm nhức đầu Bộ Văn Hóa,
Cục biểu diễn nghệ thuật …. Ôi Việt Nam đất nước tôi !
Có đoạn cô Vi (nhân vật chính
do Phương Trinh và Ngọc Trinh đóng) cùng các bạn học rũ nhau đến nhà người bạn
để phụ tiếp gia đình người bạn đó thu hoạch khoai lang. Ở miền Tây : An Giang, Vĩnh Long, Đồng Tháp hầu như đều
có trồng khoai lang cả, khoảng 3,4 tháng thì thu hoạch, thế mà ông đạo diễn hay
đoàn làm phim không dựng hay quay được 1
cảnh các nông dân đang thu hoạch khoai lang thật hay sao ? (nông dân gọi là đào
khoai hay dỡ khoai).
Nhà của nhân vật chính : ba
mẹ của cô Vi (Việt Anh – Kim Xuân đóng), ở nông thôn thuôc diện nghèo, ban đêm
lại đốt đèn măng xông, treo giủa nhà, sang quá, khi xem thấy lạc lõng và vô lý
của phim làm sao ấy !
Trước 30/4/1975, ở thôn quê,
chỉ gia đình khá giả trở lên mới có đèn măng xông, 1 ấp có được mươi cái là
nhiều rồi, khi có đám tiệc trong nhà mới đốt, bình thường thì đèn ống khói hoặc
đèn dầu hiệu ABC là sáng nhà rồi, vì đèn măng xông rất tốn dầu hỏa. Sau
30/4/1975 loại đèn nầy hầu như không còn sử dụng nữa, vì dầu hỏa đâu mà đốt
(thời bao cấp, dầu hỏa mua theo tiêu chuẩn về thắp đèn bánh ú còn chưa đủ kia
mà, để lâu thì hen, rĩ, những nhà có đèn thì bán phế liệu, hoặc treo giữa nhà
để hoài cổ chơi …. Cái khó ló cái khôn, không biết ông kỹ sư nào sáng chế ra
đèn néon bóng 3 tấc, 6 tấc xài bằng bình ắc cuy thật tiện, ánh sáng cũng không
thua kém đén măng xông, xài 5,7 ngày hết điện thì sáng hôm sau mang bình điện
đến tiệm xạc , chiều đến lấy về… thời kinh tế thị trường cạnh tranh quyết liệt,
các tiệm xạc đến tận nhà lấy bình, chiều giao tận nhà ….. nên hình ảnh nhà nghèo mà ban đêm đốt đèn
măng xông thấy không ổn chút nào ! Đoàn làm phim tìm mua được 1 cái măng xông
(ruột đèn, rất dễ vỡ) để đốt được, cũng tài đấy !
Đôi khi các tiểu tiết xem ra
rất sơ sài nầy, nếu không khéo lại làm hỏng cả một bộ phim lớn đấy. Như hai bộ
phim khủng : Lý Công Uẩn (100 tỷ) Huyền sử thiên đô (60 tỷ), đến bây giờ vẫn
chưa đem ra chiếu được, vì các trang phục của các diễn viên mặc bị các nhà phê
bình cho là giống Tàu quá … chứ đâu phải là lỗi của nội dung bộ phim đâu.
Sự trung thực rất cần trong
mọi mặt của cuộc sống, chứ không riêng gì ở nghệ thuật cải lương và điện ảnh,
nhưng xã hội hiện nay đi tìm sự trung thực sao mà khó quá !
Chuyện Bác Ba Vân – Quái kiệt
Ba Vân, hát cải lương bên Việt Nam, ăn điểm tâm và uống cà phê bên Tàu xem cũng
thú vị chứ quí vị ?
08/9/2013
TRỊNH-KIM-THUẤN
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét